مسجد جامع سامرا
مسجدی که تا چهار قرن بعد از ساخت به عنوان بزرگ ترین مسجد زمان خود بود
مسجد جامع سامرا، در بین سال های 234 . 237 هجری قمری در زمان «متوکل» عباسی» ساخته شده است و یکی از مشهورترین آثار دوره عباسی ها محسوب می شود.
این مسجد در بیرون شهر فعلی سامرا و حدود دو کیلومتر پایین تر از آستان مقدس حرمین عسکریین قرار دارد.مسجد جامع سامرا در مساحت 38 هزار متر مربع بنا شده است و از آن زمان تاکنون تنها مناره و دیوارهایی از آن باقی مانده است.این مسجد تا چهار قرن بعد از ساخت به عنوان بزرگ ترین مسجد زمان خود محسوب می شد، اما در سال 1278 به دست مغول‌ها تخریب شد.
مسجد سامرا در طول سال های متمادی آسیب های زیادی دیده است. در سال ۲۰۰۳ میلادی نیز زمانی که آمریکا به عراق حمله کرد، منطقه ای که این مسجد در آن قرار دارد یکی از منطقه های نظامی بوده است، در سال ۲۰۰۵ میلادی در حمله ای که به عراق شد بخشی از مناره آسیب دید و بسیاری از المان های معماری و تاریخی آن که متعلق به ۱۲۰۰ سال قبل بودند، از بین رفتند.
در سال ۲۰۱۷ میلادی یونسکو و مقامات عراقی موافقت نامه ای برای حمایت و نگهداری از این بنای تاریخی امضا کردند.این مسجد، 14 در ورودی داشته که سه در آن در ضلع شمالی، چهار در در غرب و شرق و9 در در جنوب قرار داشته است.
مسجد جامع سامرا ابتدا در بیرون شهر قرار داشته و کنار راه آن بازار و مغازه هایی ساخته بودند. راه مسجد به حدی وسیع بوده تا خلیفه بتواند سواره یا پیاده به مسجد بیاید و در آن مسجد نماز گزارد.وسط صحن مسجد حوضی ساخته بودند که فواره های آن همواره در حال فوران بود.از ویژگی های این مسجد، مناره بلند و ملویه و حلزونی (پیچاپیچ) با ارتفاع ۵۳ متر آن است که بسیار زیبا به نظر می رسد.
مناره مسجد جامع سامرا به وسیله یک پل به بنای اصلی مسجد متصل شده است. مناره این مسجد مانند مناره های مساجد دیگر از داخل پله ندارد و پله های آن از بیرون گذاشته شده است. پله های گرداگردی در بیرون مناره قرار داده شده که با بالا رفتن از آن می توان به بام مسجد رسید.برخی پژوهشگران معتقدند سازندگان این مناره زیبا از «زیگورات‌های بین‌النهرین» الگوبرداری کرده‌اند و برخی نیز بر این باورند که مناره شهر گور یا همان فیروز آباد که به دوران ساسانیان تعلق دارد، الهام‌بخش سازندگان این مناره بوده است.
بنا به روایت مورخان، متوکل عباسی، مبلغ 5 میلیون درهم براى ساختمان این مسجد هزینه کرده است.این بنا و معماری به تقلید از معبدهای کلدانیان و بابلیان بابل ساخته شده است، زیرا کلدانیان این نوع معبدها را برای انجام قربانی در بالاترین نقطه بنا می کردند تا تقدیم خدایان کنند.سامرا، یکی از شهرهای عراق است که در ۱۲۵ کیلومتری شمال بغداد و در بخش شرقی رود دجله قرار دارد و گردشگران بسیاری از این شهر بازدید می کنند.
منبع: شبستان